Is een dak op het noorden geschikt voor zonnepanelen?
Leestijd: 6 minuten. Laatste update: mei 2020
Heb je een dak op het noorden en vraag je je af of die geschikt is voor zonnepanelen?
Als je zoekt op zonnepanelen, lees je vast al snel dat je dak op het zuiden georiënteerd moet zijn om de stempel ‘geschikt’ te verdienen. Dat is niet helemaal terecht. Ja, de opbrengst van zonnepanelen is het hoogst als ze in een hellingshoek van 35 graden, schaduwvrij, op het zuiden gericht liggen. Betekent dit dat een dak op het noorden direct ongeschikt is voor zonnepanelen? Nee, wel dat je terugverdientijd mogelijk langer is.
Om de optimale hellingshoek van de zonnepanelen te berekenen, moeten we eerst weten hoe de zon staat ten opzichte van de aarde (specifieker: jouw dak). In de zomer staat de zon hoogst aan de hemel en in de winter veel lager. Dit zie je in het plaatje hieronder.
Omdat de zon in de zomer veel langer schijnt, weegt de stand van de zon in de zomer zwaarder mee in de berekening naar de optimale hellingshoek van het zonnepaneel. We zullen je de ingewikkelde rekensommen besparen en komen direct tot de conclusie. In Nederland is de energieopwekking optimaal als het zonnepaneel op een zuidelijk georiënteerd dak met een hellingshoek van 35 graden ligt.
Komen de zonnepanelen te liggen op een dak dat georiënteerd is op het noorden, noordwesten of het noordoosten, dan is de hellingshoek van je dak/zonnepaneel heel belangrijk voor de instraling. Het maximaal haalbare (ook wel ‘optimum’ genoemd) voor zonnepanelen wordt aangegeven met het zwarte puntje. Een dak op het oosten met een hellingshoek van 50 graden ontvangt bijvoorbeeld 75% van de maximaal haalbare instraling, hetzelfde als een dak op het noorden met een hellingshoek van 15 graden. Dat is nog best de moeite waard!
Naast de oriëntatie van je dak en de hellingshoek van het zonnepaneel, is de locatie waar je woont ook bepalend. Dat heeft alles te maken met de sterkte van de instraling en het aantal zonuren, beide verschillen per locatie.
Bovendien is het belangrijk in welke maanden deze schaduw optreedt. Een uur schaduw in de winter is minder erg dan in de zomer. In onderstaande tabel zie je hoeveel opwek er relatief per maand plaatsvindt.
Heb je een dak op het noorden en vraag je je af of die geschikt is voor zonnepanelen?
Als je zoekt op zonnepanelen, lees je vast al snel dat je dak op het zuiden georiënteerd moet zijn om de stempel ‘geschikt’ te verdienen. Dat is niet helemaal terecht. Ja, de opbrengst van zonnepanelen is het hoogst als ze in een hellingshoek van 35 graden, schaduwvrij, op het zuiden gericht liggen. Betekent dit dat een dak op het noorden direct ongeschikt is voor zonnepanelen? Nee, wel dat je terugverdientijd mogelijk langer is.
Hoe zit dat nou precies?
Er zijn een heleboel dingen die van invloed zijn op het rendement van zonnepanelen. Grof gezegd geldt: hoe meer factoren je optimaliseert, hoe hoger het rendement van je zonnepanelen en dus hoe korter je terugverdientijd. Hier zijn 2 factoren die bepalend zijn voor hoeveel je opwekt met zonnepanelen en waar je weinig aan kunt veranderen:- Stand van de zon (seizoen, hellingshoek van de zon)
- Waar je huis staat (instralingssterkte en zonuren)
1. Het effect van de stand van de zon op zonnepanelen
De zon komt op in het oosten, staat 's middags in het zuiden en gaat in het westen onder. Een dak op het zuiden ligt het grootste gedeelte van dag in de zon en is logischerwijs het meest geschikt. Toch komt er meer bij kijken dan oriëntatie, want de hellingshoek van je dak is ook belangrijk. Het rendement van je zonnepanelen is namelijk het hoogst als de zon er in een hoek van 90 graden (loodrecht) op schijnt.Om de optimale hellingshoek van de zonnepanelen te berekenen, moeten we eerst weten hoe de zon staat ten opzichte van de aarde (specifieker: jouw dak). In de zomer staat de zon hoogst aan de hemel en in de winter veel lager. Dit zie je in het plaatje hieronder.
Omdat de zon in de zomer veel langer schijnt, weegt de stand van de zon in de zomer zwaarder mee in de berekening naar de optimale hellingshoek van het zonnepaneel. We zullen je de ingewikkelde rekensommen besparen en komen direct tot de conclusie. In Nederland is de energieopwekking optimaal als het zonnepaneel op een zuidelijk georiënteerd dak met een hellingshoek van 35 graden ligt.
Hellingshoek, oriëntatie en opbrengst zonnepanelen
Hoe dat zit met met een andere hellingshoek? En hoe geschikt is een dak op het noorden, oosten of westen voor zonnepanelen? De opbrengst van zonnepanelen onder verschillende hoeken met verschillende liggingen zie je in de afbeelding, tabel en uitleg hieronder.
Komen de zonnepanelen te liggen op een dak dat georiënteerd is op het noorden, noordwesten of het noordoosten, dan is de hellingshoek van je dak/zonnepaneel heel belangrijk voor de instraling. Het maximaal haalbare (ook wel ‘optimum’ genoemd) voor zonnepanelen wordt aangegeven met het zwarte puntje. Een dak op het oosten met een hellingshoek van 50 graden ontvangt bijvoorbeeld 75% van de maximaal haalbare instraling, hetzelfde als een dak op het noorden met een hellingshoek van 15 graden. Dat is nog best de moeite waard!
Naast de oriëntatie van je dak en de hellingshoek van het zonnepaneel, is de locatie waar je woont ook bepalend. Dat heeft alles te maken met de sterkte van de instraling en het aantal zonuren, beide verschillen per locatie.
2. Sterkte van instraling is locatie-afhankelijk voor zonnepanelen
Gemiddeld telt Nederland zo’n 1550 zonuren. Het westen van ons land krijgt jaarlijks ongeveer 150 uren meer zon dan het oosten. Ondanks dat het verschil in zonuren best groot lijkt, is instraling (sterkte) belangrijker dan het aantal zonuren. De instraling van direct zonlicht is sterker dan indirect zonlicht en zorgt daardoor voor meer energie dan diffuus zonlicht (dat bijvoorbeeld eerst door een wolk moet). In onderstaande kaart zie je dat gebieden dicht bij de kust een hogere instraling hebben dan gebieden meer landinwaarts. Ook schijnt de zon vaker in de kustprovincies.
Schaduw op zonnepanelen
Zonnepanelen die veel in de schaduw liggen wekken structureel minder op. Dakkapellen, schoorstenen, bomen, hogere omliggende daken zijn de meest voorkomende schaduwgevende objecten. Toch kan een paneel dat een paar uur per dag in de schaduw ligt nog steeds rendabel zijn, zeker als we een slimme omvormer gebruiken die de zonnepanelen parallel schakelt. Hierdoor heeft bijvoorbeeld de schaduw op het ene paneel naast het dakkapel of achter het pijpje geen invloed op de opbrengst van de andere panelen.Bovendien is het belangrijk in welke maanden deze schaduw optreedt. Een uur schaduw in de winter is minder erg dan in de zomer. In onderstaande tabel zie je hoeveel opwek er relatief per maand plaatsvindt.